Charisma is een haast ongrijpbaar begrip. Want hoe bepaal je of iemand charisma heeft? We hebben er geen meetlat voor nodig en vinden gewoon dat iemand ‘het’ heeft of niet.

Andere vragen zijn: moet je gezegend zijn met een knap uiterlijk om charisma te hebben? En kun je je charisma positief beïnvloeden?

Sommige mensen hebben ‘het’ en anderen helemaal niet. Charisma of uitstraling is een moeilijk grijpbaar fenomeen. Het is iets wat de meesten van ons wel herkennen, maar het is veel lastiger om te zeggen wat het precies is.

Een prettige uitstraling (knap uiterlijk) en charisma hoeven ook niet samen te gaan. De Duitse socioloog Max Weber beschouwde charisma als een eigenschap van iemand die ervoor zorgt dat anderen aan hem of haar buitengewone kenmerken toeschrijven. Dit noemt men ook wel het ‘halo-effect’.

Het halo-effect berust op wat men in de psychologie een cognitieve bias noemt. Het werd voor het eerst onderzocht (1920) door Edward Thorndike. Aan de hand van onderzoek onder officieren en soldaten concludeerde hij dat mensen de neiging hebben aan de hand van één eigenschap een compleet pakketje te fabriceren.

Mensen zien of kennen één bepaalde eigenschap van een persoon (of organisatie), bijvoorbeeld: “Hij is de expert in …” en koppelen er dan ongemerkt voor dergelijke experts typerende eigenschappen aan. Uit allerlei studies komen diverse factoren naar voren die belangrijk zijn voor een charismatische uitstraling. Je vindt in dit artikel enkele van deze factoren.

1. Zet de omstandigheden naar je hand

Veelal zijn het de omstandigheden die mede iemands uitstraling bepalen. Neem bijvoorbeeld een politicus in tijden van nood. Een prachtig voorbeeld is het optreden van Winston Churchill tijdens WOII. Wist je dat hij aan een alcoholverslaving leed? In zijn hoogtijdagen wist vrijwel niemand er van.

Zijn grootste kwaliteit was het houden van briljante speeches. Het viel de meeste mensen niet op dat hij in de normale, dagelijkse omgang tamelijk onzeker was en talloze fouten maakte. Het maakte allemaal niet zoveel uit want hij koos zijn eigen toneel om te schitteren.

Het draait er om dat je voor een situatie kiest waarin je jezelf zeker voelt en de ander niet. Dan vallen je zwakke punten minder op. Bekijk dus eerst waaraan mensen behoefte hebben en zorg er dan voor dat je daarin uitblinkt.

2. Een duidelijke visie doet wonderen

Met een visie vertel je welke kant het op moet gaan. Een visie kan een bron van inspiratie zijn en moet ingaan op wat mensen willen. Verpak je boodschap in positieve termen. Durf anders dan anderen te zijn. Giet over het geheel een verfrissend en nieuw sausje. Vertel kort en krachtig wat je wilt bereiken.

Pas op. Te veel ‘anders’ zijn werkt niet. Dan verlies je de aansluiting met anderen omdat ze het niet herkennen.

Pas op. Blijf ver weg van clichés. Mensen halen ongeïnteresseerd hun schouders op wanneer je jezelf afficheert als bijvoorbeeld inspirator, teamplayer of nog erger mensenmens (jakkes!). Dit zijn de 10 grootste clichés in LinkedIn-profielen: creatief, gedreven, strategisch, verantwoordelijk, gepassioneerd, gemotiveerd, gespecialiseerd, expert, enthousiast en analytisch (Bron: Adformatie)

3. Creëer een wij-gevoel

Mensen willen graag bij een groep horen. Ze willen het gevoel hebben bijzonder te zijn. Charismatische mensen maken hiervan handig gebruik (of is het misbruik?). Daarbij zoeken ze veelvuldig oogcontact met hun toehoorders. Kijk dus net iets langer dan normaal in de poppetjes van iemands ogen.

Tip. Weet je wat de kleur van de ogen van je klant is? Schud handen en kijk de ander tegelijkertijd in de ogen. Michael Dell de directeur van de gelijknamige computergigant schudde bij zijn werkbezoeken de handen van alle medewerkers. Hij liet daarmee aan iedereen merken: “Jij bent bijzonder!“

Een dergelijke aanpak maakt indruk op mensen. Denk bijvoorbeeld ook aan presidentskandidaten in de VS. Voordat ze de troon mogen bestijgen, hebben ze RSI van het vele handen schudden!

4. Communiceer overtuigend

Zorg voor een boeiende en dynamische stijl. Volgens de Amerikaanse psycholoog Richard Bord draait het hierbij om simpel taalgebruik. Wees niet bang om de kernwoorden/slogans af en toe te herhalen. Geef duidelijke en vooral korte antwoorden.

Politici hebben de akelige gewoonte constant om de hete brij heen te draaien. Actiewoorden kunnen je goede diensten bewijzen. Bepaalde gezegden blijven lang nadat de spreker is vertrokken hangen. Roep in je communicatie het wij-gevoel op en je bent er bijna van verzekerd dat mensen aan je lippen hangen.

Pas op. In Nederland zijn ca. 2,5 miljoen mensen laaggeletterd. Dat is 1 op de 6 mensen. Bedenk ook dat er een nog grotere groep is die weliswaar niet laaggeletterd zijn, maar ingewikkelde taal ook niet goed begrijpen.

Als je dus ingewikkelde woorden gebruikt, kun je er vergif op innemen dat een deel van de mensen je niet begrijpt. Alleen zullen ze je dat niet gauw vertellen. Dit is een van de redenen waarom de overheidscommunicatie tijden de Coronapandemie zo heeft gefaald.

Pas op. Vermijd het bekende management jargon (of moet ik zeggen gewauwel?) Wellicht scoor je er in hun kringen goed mee, maar het grote publiek moet er meestal niks van hebben. En nog erger…? Men begrijpt je vaak niet.

5. Wees aantrekkelijk

Aantrekkelijkheid is geen garantie voor een goede uitstraling. Maar het helpt wel. Zorg er dus voor representatieve kleding en een gezonde uitstraling. Het helpt ook als mensen je zien als een deskundige op een bepaald gebied. Het is fnuikend voor je uitstraling als je ‘alles voor iedereen’ probeert te zijn. Specialisten worden hoger gewaardeerd dan generalisten!

6. Wees ‘echt’

Speel geen rol, tenzij je in aanmerking wenst te komen voor een Oscar. Verkoop dus geen dingen waar je niet achter staat. Anderen merken dat meteen. De meeste mensen vallen al snel door de mand als ze een houding aannemen die niet bij hen past. Natuurlijk moet je wel iets in de ‘aanbieding’ hebben dat door anderen ook gewild is. Zie ook het artikel ‘Verkoopmythe: Wees authentiek’

Dit artikel is gebaseerd op “Zo krijgt u de x-factor” auteur: Natalie Hanssen, Psychologie Magazine